Basiskennis Bouwkunde: Bidets

Referentienummers

• Bidets
• (74) Sanitaire inrichting
• 53.00 sanitair
• Bidet, Douchewc

Samenstelling

Systeemopbouw van bidets

Bidets zijn te onderscheiden in:

• staande bidets;
• wandbidets.

Zowel de staande als de wandbidets zijn er in een uitvoering met of zonder spoelrand.

Elementopbouw van bidets

Zowel staande als wandbidets bestaan uit een komvormig bekken voorzien van een zitrand.

Naar het vulsysteem van het bekken zijn deze bidets te onderscheiden in:

• bidets met spoelrand:
  Tijdens het vullen van het bekken wordt het water door de bovenrand geleid, waardoor deze wordt voorverwarmd.
  De spoelrand is aan de onderzijde voorzien van uitstroom­gaten. Deze bidets worden niet veel meer toegepast;
• bidets zonder spoelrand:
  Het water stroomt direct in het bekken vanuit de mengkraan via een bovenuitloop met sproeikop of met een uitloop naar beneden. Een mengkraan met beide mogelijkheden door middel van een keuzeknop is ook mogelijk.

Bidets zijn voorzien van een afvoerplug met sifon of van een waste-garnituur met sifon (zie Hulpstukken). De meeste bidets worden vervaardigd van kristalporselein.

Materiaal van bidets

Bidets worden voor het merendeel vervaardigd van kristalporselein. In beperkte mate wordt acryl (PMMA, polymethylmethacrylaat), PUR (polyurethaan)-integraalschuim en, indien voor utilitair gebruik bestemd, roestvast staal toegepast.

• Kristalporselein:
  De grondstoffen voor kristalporselein zijn kaolien (porseleinaarde), veldspaat, kwartszand, kiezelgesteente en middelen die bij een laag watergehalte de massa doen sinteren.
  Het porselein is van een doorzichtige of gekleurde glazuurlaag voorzien.
• Acryl:
  Polymethylmethacrylaat is in kleurloze uitvoering een heldere, doorzichtige kunststof. In gekleurde uitvoering is het één van de weinige stoffen die geschikt is voor sanitaire toestellen. Het is een vrij harde thermoplast en heeft een grote slijtvastheid.
• PUR-integraalschuim:
  Polyurethaan is een thermoharder die in de eindfase uit een hard en bros schuim bestaat. Het oppervlak wordt gevormd door een dichte gladde huid van ca. 1 mm dikte.
  Daaronder liggen overwegend gesloten cellen; naar het hart toe neemt de grootte van de cellen toe. Het materiaal is gemodi­ficeerd met vulstoffen voor het inbrengen van kleur. Het inkleu­ren met lichte kleuren is niet mogelijk. Wel is het mogelijk het oppervlak af te werken met een acryllak in de gewenste kleur.
• Roestvast staal en geëmailleerd staal:
  Het roestvast staal is een chroomnikkel staal 18/8 met een dikte van ca. 1 mm, het geëmailleerde plaatstaal is ca. 2,3 mm dik.

Fabricagemethode van bidets

Kristalporselein

Bidets worden vervaardigd volgens een gietprocédé, het zo­genaamde aanzetgieten.

Acryl

Een plaat van acryl met een bepaalde dikte wordt opgewarmd tot in het verwekingsgebied (150° à 170°C) en met behulp van een bovenmal op de ondermal "gedrukt".
De mal heeft de contravorm van het uiteindelijke product. Nadat de vervormde plaat voldoende is afgekoeld, zodat deze vorm­vast is, wordt het product uit de mal genomen.

Een bidet van kunststof is opgebouwd uit een aantal onderdelen die met bovengenoemde techniek zijn vervaardigd. De wasbak wordt uit één stuk vervaardigd.

PUR-integraalschuim

Het bidet wordt vervaardigd door in een gesloten mal een mengsel te injecteren, dat daarna gaat schuimen. Door de schuimvorming wordt de matrijs of mal gevuld en vormt zich een gesloten huid tegen de verwarmde wand. Door de reactie­warmte, die in de kern het hoogst is, ontstaan daar de grootste cellen.

Roestvast staal

Het roestvaststalen bidet en onderdelen ervan worden uit één stuk diepgetrokken.

In een aantal achter elkaar opgestelde hydraulische persen zijn de benodigde persmatrijzen gemonteerd, waarin de opeen­volgende bewerkingen worden uitgevoerd om de plaat te vervormen tot een product.

Na het ponsen van gaten voor afvoer, overloop en bevestigingspunten wordt het product gepolijst.

Oppervlaktebehandeling van bidets

Integraal geschuimde bidets van PUR worden in kleur gespoten met PUR-lak.

Toebehoren van bidets

• Afvoerpluggen: in het gat van de afvoer wordt een plug gemonteerd waaraan een sifon wordt gekoppeld. De afvoerplug wordt m.b.v. een schroef en rubberring waterdicht aangesloten op de wasbak;
• Sifons: een sifon is een stankafsluiter. We onderscheiden beker- en buissifons. Sifons zijn zowel in kunststof als in verchroomd messing verkrijgbaar;
• Overlooppijpen: bidets van kunststof en plaatstaal kunnen worden voorzien van een overlooppijp. Een speciale afvoerplug is nodig om de pijp hierop te kunnen aansluiten;
• Kranen: bidet(meng)kranen.

Hulpstukken

• Montageframe of draagstoel:
  Wanneer montage van een wandbidet niet mogelijk is met plug­bouten, omdat hiervoor de muren niet geschikt zijn, kan gebruik worden gemaakt van een montageframe, dat wordt verankerd in de vloer en wand, voordat deze worden afgewerkt.
  Het frame is opgebouwd uit profielen en in hoogte instelbaar.
• Installatiewand:
  Dit is een prefabbouwelement, gemaakt van polyesterbeton of metaal dat in de wand kan worden gemetseld of voor een bestaande wand kan worden geplaatst. In het element zijn de benodigde aan- en afvoerleidingen en bevestigingspunten voor het wandbidet opgenomen. De elementen zijn in hoogte instelbaar.
• Bevestigingsmiddelen:
  • De plugbout, voor directe bevestiging van de wand­bidet tegen de muur bestaat uit een stokschroef, moer, wand­plug en kunststofsluitringen om beschadigingen aan de was­bak te voorkomen;
  • Het staande bidet wordt vastgezet met 2 verchroomde messingschroeven met rozetten.

Vorm en afmeting

Vorm van bidets

Naast de onder Samenstelling > Elementopbouw om­schreven functionele vormgeving, speelt bij bidets een moderne vormgeving ook een belangrijke rol. Bij het inrichten van complete badkamers wordt er naar gestreefd de verschillende toestellen in vorm, kleur en detaillering op elkaar af te stemmen, zo mogelijk in samenhang met de verdere afwerking.

Afmetingen van bidets

In tabel 1 is een overzicht gegeven van de gemiddel­de buitenwerkse en aansluitmaten, alsmede de gewichten van was­bakken en bidets. Gezien de grote verscheidenheid waarin bidets worden aangeboden, hebben we voor de buitenwerkse maten gemiddelden aangehouden . De minimale en maximale waar­den van het gewicht gelden voor de uitvoeringen in kristalporse­lein. Het gewicht voor de uitvoeringen in kunststof is ca. 25% van het gewicht in kristalporselein.

Tabel 1. Buitenwerkse en aansluit-maten (mm) en gewicht (N)

Uiterlijk van bidets

Oppervlaktestructuur

Het oppervlak van kristalporselein en geglazuurd keramiek is glad en gesloten en heeft een glasachtig uiterlijk. Na verloop van jaren kunnen er haarscheurtjes ontstaan. De toestellen van roestvast staal en kunststof hebben een glad en gesloten oppervlak.

Kleur

Geanodiseerd aluminium en roestvast staal zijn naturelkleurig. Geëmailleerd plaatstaal, keramiek en kristalporselein zijn in diverse kleuren verkrijgbaar.

Glans

Het oppervlak van kristalporselein, keramiek, kunststof en metaal is glanzend. Keramiek is vaak ook in een matte uitvoering leverbaar. Door het gebruik van schoonmaakmiddelen met een schurende werking krijgen kunststoffen een mat aanzien.

Prestaties

Productsterkte

Ten aanzien van de productsterkte zijn er geen eisen. Voor bidets van kristalporselein kan verwezen worden naar de kwaliteitseisen van KIWA. De pro­ducten van kristalporselein en metaal zijn vormvast, in tegen­stelling tot de producten van acryl, die enigszins flexibel zijn.

De kristalporseleinen producten zijn breekbaar, die van acryl in mindere mate.

Oppervlakte-eigenschappen

De kras- en slijtvastheid van kristalporselein en metaal zijn groter dan die van kunststof.

Vuur, explosie en bidets

Brandbaarheid

Kristalporselein en metaal zijn onbrandbaar. Acryl en PUR zijn niet-onbrandbaar volgens de criteria van NEN 6064.

Brandvoortplanting

De ontledingsproducten van acryl zijn brandbaar, zodat deze de verbranding zelf onderhouden. Acryl is ook in een zelfdovende kwaliteit verkrijgbaar. PUR-schuim is in de regel gemodificeerd met brandvertragende of vlamdovende middelen, zodat toestellen van dit materiaal voldoen aan klasse B van NEN-EN 13501-1.

Gedrag bij brand

Acryl zal t.g.v. temperatuurstijging vervormen, smelten en ontleden.

PUR-integraalschuim zal ook vervormen en ontleden en tenslotte verkolen. Wanneer een brandende sigaret in contact komt met acryl of PUR-integraalschuim, veroorzaakt dat, afhankelijk van de brandduur, een bruine vlek of een inbranding.

Gassen, vloeistoffen, vaste stoffen en bidets

Waterdichtheid

De glazuurlaag van kristalporselein en de oppervlaktelaag van acryl en PUR-integraalschuim zijn waterdicht.

Vochtopname

Het wateropnemend vermogen van sanitair porselein mag volgens de KIWA-kwaliteitseisen niet groter zijn dan 0,75 gewichtsprocenten.

De waterabsorptie van acryl en PUR bedraagt ca. 0,4 gewichtsprocenten van het droge gewicht.

Bestandheid

Kristalporselein in het bijzonder en de voor sanitaire toestellen gebruikte kunststoffen en roestvast staal, zijn goed bestand tegen huishoudelijke en desinfecteermiddelen, verdunde zuren, basen en zouten daarvan. PUR-integraalschuim is niet bestand tegen oxiderende zuren.

Thermische eigenschappen van bidets

Uitzetting

De uitzettingscoëfficiënten van de gebruikte materialen bedragen:

Gebruikstemperatuur

Ten aanzien van kristalporselein en roestvast staal gelden voor de bovengrens geen beperkingen.

Voor acryl en PUR-integraalschuim geldt een bovengrens van ca. 80°C.

Bestandheid

Sanitaire toestellen zijn goed bestand tegen temperatuurwisselingen.

Optische eigenschappen van bidets

Kleurechtheid

Acryl en PUR-integraalschuim zijn gevoelig voor veroudering door inwerking van ultraviolette stralen. Het glazuur van kristalporselein is kleurecht.

Toepassing

Functionele bruikbaarheid van bidets

De aanduiding van het type wasbak en de omschrijving bij Elementopbouw zijn voldoende duidelijk t.a.v. het gebruik en de toepassing van de diverse typen was­bakken.

Het bidet wordt toegepast in badkamers van woningen en hotels.

Om reden van onderhoudsgemak van vloeren verdienen wand­bidets de voorkeur boven staande bidets.

Voorschriften voor bidets

Volgens NEN 1006 mogen onderdelen van sanitaire toestellen geen aanleiding geven tot waterverspilling, ondoelmatig en overmatig gebruik van leiding­water, verontreiniging, terugheveling van water, waterslag en lawaai. Ze mogen evenmin op enigerlei andere wijze hinder en/of gevaar veroorzaken.

Ontwerpdetails van bidets

Gebruiksruimte van het bidet

Voor het gebruik van een bidet is een minimale bewegingsbreedte van 700 mm en een bewegingsdiepte van 500 mm nodig.

Bij een hoekopstelling is de minimale afstand tot de wand 250 mm.
Wanneer in een badruimte meerdere toestellen moeten worden ondergebracht, kan men, afhankelijk van het aantal beschikbare vierkante meters en met behulp van gegevens over de gebruiksruimte van de overige toestellen, een opstelling kiezen die voldoet.

Bij renovatie of herinrichting van een bestaande badruimte worden vaak de gewenste toestellen toch geplaatst in een kleine ruimte. Door een doordachte opstelling van de toestellen kan het geheel toch goed functioneren.

Montagehoogte

Het wandbidet wordt op een hoogte van 370-400 mm gemonteerd.

Watervoorziening

De benodigde leidingdiameter is afhankelijk van het waterver­bruik. Een leidingdiameter van 12 mm standaard.

Afvoerleiding

Het gehele afvoersysteem van buizen en hulpstukken, uitge­voerd in PVC, dient in de woningbouw gemonteerd te worden volgens voorschriften in NEN 2672.

Het buizenstelsel waarop de diverse toestellen zijn aangesloten, dient zodanig van opbouw te zijn dat het waterslot in de sifons nimmer kan worden onder­broken. De benodigde afvoerleidingdiameter voor bidets is 32 of 40 mm (buitendia­meter).

Verwerking en montage

Transport van bidets

Dit geschiedt in het algemeen door de leverancier of installateur.

De producten worden vervoerd op pallets. Om beschadigingen tijdens het transport of in het werk zoveel mogelijk te voorkomen wordt het buitenoppervlak van de producten voorzien van plakfolie.

Opslag van bidets

De producten worden opgeslagen in glasdichte ruimten. Bij de keuze van de opslag dient men rekening te houden met het vermijden van de kans op oppervlaktebeschadigingen en de breekbaarheid van de keramische producten.

Voorbereiding voor bidets

De benodigde aan- en afvoerleidingen dienen aangebracht of ingestort te zijn. Voordat het bidet geplaatst wordt, moet de sanitaire ruimte geheel afgewerkt zijn met tegelwerk of een andere waterdichte afwerking.

Montage van bidets

Het staande bidet wordt met verchroomde messing schroeven vastgezet in de vloer, waarin de benodigde gaten, voorzien van pluggen, zijn aangebracht.

Het wandbidet wordt gemonteerd met behulp van plugbouten in een daarvoor geschikte wand of met bouten aan een installatiewand dan wel montageframe. De bevestigingspunten van montageframe en installatiewand moeten van tevoren op hoogte zijn gesteld.

Onderhoud

Onderhoud van bidets

Omdat een wandbidet vrij hangt van de vloer en daardoor de ruimte eromheen beter schoon te houden is, is een wandbidet hygiënischer in gebruik.

Het oppervlak van kristalporselein, geëmailleerd staal en roestvast staal is hard en glad en daarom goed schoon te houden.

Acryl is minder hard en daarom gevoeliger voor krassen bij gebruik van schurende schoonmaakmiddelen. Een daardoor ontstaan mat oppervlak kan met behulp van een vloeibaar metaalpoetsmiddel weer glanzend worden gemaakt.

Veiligheid van bidets

Bij gebruik van een bidet door mindervaliden of ouderen worden vaak handgrepen, beugels etc. aangebracht om het gebruik mogelijk te maken en de veiligheid te verhogen.

Economische factoren

Prijzen van bidets

De aanschafprijzen voor sanitair lopen sterk uiteen, afhankelijk van type, afmetingen, uitvoeringen en eventueel van toepassing zijnde bedieningsmogelijkheden.

Levering van bidets

Door de fabrikant, installateur of via de erkende handelaar in bouwmaterialen. Franco op het werk.

Bij bestelling opgeven: typenummer, kleur, hoeveelheid.

Levertijd van bidets

Op te vragen bij de leverancier.

Referenties

Ter zake doende literatuur

• Nederlands BouwDocumentatie, Sanitaire toestellen, wasbakken en bidets, SfB (74)X, Niveau 2
• Genoemde en onderstaande normen, uitvoeringsvoorschriften en wenken
• Technische documentatie diverse importeurs en handelsfirma's
• Wikipedia, bidet

Uitvoeringsvoorschriften en wenken

Bouwbesluit

Normen van het Nederlands Normalisatie-instituut

Foto

Wikimedia Commons: By Lazienka [GFDL or CC-BY-SA-3.0]