Duurzame verf en muurverf | 12-maart-2020 |

'Groene' alternatieven

Schrik niet, of beter, schrik maar wèl: jaarlijks wordt er door de industrie een slordige 3,5 miljoen liter aan verf verbrand! Je kunt je voorstellen dat als die verf uit anorganische stoffen bestaat, met hoeveel chemische uitstoot het milieu wordt belast. De verven die hieronder worden opgesomd doen daar niet aan mee. Er wordt door sommige leveranciers zelfs geopperd dat met hun verf de zuurgraad van uw gazon geneutraliseerd kan worden en dat koeien het per ongeluk opslurpten zonder dat ze er ziek van werden. Foto: sojaverf van United Soybean Board (Flickr)

↓ voor muurverf, scroll naar beneden ↓
 

Verf

Oliewasemulsie

Van een Zwitserse leverancier wordt er op de Nederlandse markt houtverf verkocht, die bestaat uit een oliewasemulsie met additieven zoals beitspigmenten of stabiliserende effectpigmenten. De beits en voorvergrijzer bestaan voor 70-80% uit biobased (hernieuwbare) grondstoffen. Een ander product voor binnenafwerking van houten interieurobjecten is op basis van watergedragen polymeren. Alle drie de producten bezitten het Zwitserse Minergie-ECO Basis label. Het afvalwater mag niet in de normale afvoerkanalen terecht komen, omdat door de toevoeging van 0,5% coagulatiemiddel verfdeeltjes in het reinigingswater coaguleren.

Silicaatverf

Van Nederlandse bodem zijn een aantal silicaatverven, waarvan er één voor buiten- en één voor binnenschilderwerk van hout worden aangeboden. Aan het verfmengsel voor buitentoepassingen zijn verder lichtechte, anorganische pigmenten en minerale vulstoffen toegevoegd. De verf voor binnentoepassingen bevat een waterige oplossing van kaliwaterglas, kieselsol, vulstoffen en organische toevoegingen. Kieselsol (Duits voor silicasol) is een waterige colloïdale suspensie van bijna bolvormige polysiliciumzuurmoleculen met 30% tot maximaal 60% silica. De minerale verf bevat als hoofdbestanddeel een kaliumhoudend alkalisilicaat (waterglas), dat kaliwaterglas wordt genoemd, en hecht goed op minerale ondergronden. Bij beide verven moet wel voorkomen worden dat het reinigingswater in het riool of open water terecht komt.

Lijnolieverf

Een Nederlandse fabrikant perst al sinds 1839 lijnolie en is een leverancier van lijnolie en halffabricaten aan de verfindustrie. Zelf hebben ze ook een verflijn op de markt gebracht, waarvoor de authentieke oude recepten zijn geüpgraded naar het veeleisende heden. Zo ook voor hun beitsen, die dus ook hoofdzakelijk uit plantaardige olie en water bestaat. Door het hoge gehalte aan natuurlijke bestanddelen is de droogtijd langer dan voor reguliere beitsen.

Watergedragen verf

Acrylaatverf gaat doorgaans door het leven als watergedragen verf of verf op waterbasis. Acrylaatverf bestaat uit een bindmiddel en kleurpigmenten die beiden als bolletjes  zijn verdeeld over de dispersie. De bindmiddelen zijn doorgaans acrylaatpolymeren (ethyl- of butylesters van acrylzuur en methacryl-zuur), polyurethanen of een samenstelling van beiden. Naast water is er nog een beetje van een ander organisch oplosmiddel nodig, en een emulgeermiddel dat het verfmengsel stabiel houdt. Vaak bevat acrylaatverf toch een klein percentage aan chemische bestanddelen. Acrylaatverf is een voorbeeld van een duurzame verf die geen circulaire verf is.

Schellak

Of schellak onder duurzame verven mag worden gerekend, waarbij we ervanuit gaan dat er geen of nauwelijks eindige fossiele grondstoffen in zitten, kan onderwerp van discussie zijn. Veganisten zullen schellak in ieder geval niet willen gebruiken, omdat het gemaakt wordt van het harsachtige afscheidingsproduct van de kleine lakschildluis. Het beestje heeft hier overigens niet zoveel onder te lijden, want deze 'hars' wordt van boomtakken geschraapt en gedroogd. Om het vloeibaar te maken wordt de 'hars' in alcohol opgelost.

De luizen komen af op zogenaamde lakbomen die groeien in India en Thailand, waar dan ook grote plantages zijn die vol staan met dit soort bomen. Die bomen worden wel bespoten met een insecticide die voorkomt dat andere insecten de luizen opeten. Het is de redactie niet gelukt om te achter halen of die pesticide biologisch van aard is.

Voor houten wanden en plafonds is in Nederland een schellak op de markt, van Duitse makelij. Deze schellak is kleurloos, laagviscoos met een gefermenteerde spraysealer op alcoholbasis.

Muurverf

Kalkverf met grafeen

Een grote producent heeft een muurverf, een kalkverf, op de markt gebracht die op basis is van grafeen. Grafeen is een monoatomaire laag koolstof dat is gerangschikt in een hexagonaal rooster en het is meer dan 200 x zo sterk als  staal. De kalkverf in combinatie met het grafeen levert een schrobvaste matte muurverf op van een zeer hoge kwaliteit en met uitzonderlijke sterke eigenschappen. Ook draagt de verf met trots het C2C Gold label en voldoet aan WELL, BREEAM en LEED. Daarnaast absorbeert de muurverf CO2 en is luchtzuiverend, want het neemt meer CO2 op, dan er tijdens de productie ervan vrijkomt. Daarnaast beschouwt de fabrikant deze verf als een circulaire verf en niet als een duurzame verf, omdat grafeen, kalk en water na gebruik terug in de natuur worden opgenomen.

Verder volgens de fabrikant: "Bevat geen schadelijke stoffen, geen toxische toevoegingen, geen VOS, geen oplosmiddelen, geen zware metalen."

Zetmeel als bindmiddel

Een andere muurverf heeft een bindmiddel dat is geproduceerd uit herwinbare grondstoffen. Deze producent had in 2017 aangekondigd om van aardolie af te stappen. Dat is gelukt door een muurverf  met een ‘aardolievrij’ bindmiddel te ontwikkelen, waarin ze de kwaliteit herkennen die ze gewend zijn te leveren. Het bindmiddel is gemodificeerd zetmeel dat voornamelijk bestaat uit hydrofobe (waterafstotende) componenten. Met een emmer van 12,5 liter wordt drie liter aardolie bespaart.

Verder volgens de fabrikant: "De muurverf dekt buitengewoon goed en is schrobvast (dekking klasse 1, natte slijtage klasse 1). Door de inzet van herwinbare grondstoffen wordt een vermindering van broeikasgassen bereikt van minimaal 35% ten opzichte van fossiele grondstoffen."

Ook biedt deze leverancier silicaatmuurverven voor de minerale bescherming van monumenten.

Sol-silicaat muurverf

Deze kalkmatte muurverf is op basis van de bindmiddelcombinatie kieselsol met kaliwaterglas. Kieselsol (Duits voor silicasol) is een waterige colloïdale suspensie van bijna bolvormige polysiliciumzuurmoleculen met 30% tot maximaal 60% silica. De minerale verf bevat als hoofdbestanddeel een kaliumhoudend alkalisilicaat (waterglas), dat kaliwaterglas wordt genoemd, en hecht goed op minerale ondergronden.

Verder volgens de fabrikant: "De muurverf is in hoge mate waterafstotend en heeft een zeer goede weerstand tegen micro-organismen en algen. Uitermate geschikt voor het overschilderen van metselwerk en vochtige ruimten zoals badkamers en kelders. Bij uitzetting scheurt de afwerklaag niet en dankzij de zeer hoge waterdampdoorlatendheid en sterke hechting is er geen vochtophoping en bladdert de verf niet. Mede hierdoor heeft deze muurverf een zeer hoge buitenduurzaamheid."

Lijnolie standverf

Een andere producent mag met de binnenmuurverf met 98% aan natuurlijke bestanddelen ook niet ontbreken. In deze muurverf worden standolie en veresterde plantaardige olie als bindmiddelen gebruikt. Standolie is sterk ingedikte en gekookte lijnolie; verestering is een reactie waarbij een ester gevormd wordt. Esters zijn organische verbindingen, die ontstaan door de reactie van een zuur met een alcohol of een sacharide. De beide oliën worden in water geëmulgeerd.

Verder volgens de fabrikant: "Voldoet voor professioneel gebruik binnen aan ARBO-eisen. Watergedragen matte, schrobvaste en niet-giftige muurverf voor binnen. Ademend en niet statisch oplaadbaar."

Geraadpleegde bronnen

Productinformatie van leveranciers en fabrikanten; BiobasedEconomy: Biobased zetmeel kan op olie gebaseerd bindmiddel vervangen; Minergie-ECO; Chemische feitelijkheden: Verf, Arboportaal VOS, Wikipedia: grafeen, kaliwaterglas, kieselsol, standolie, verestering, schellak. Foto muurverf: Stephanie Ho (Pexels)