Bijzondere gevels | 30-mei-2017 |

Waarom zou een gevel alleen moeten beschermen tegen de elementen? Waarom niet veel meer?

Gevelbekleding is natuurlijk een belangrijke factor in hoe een gebouw er uitziet. Ook het beschermen van het gebouw tegen de elementen is een belangrijke functie. Maar er is meer mogelijk: een gevel kan ook dienen om energie op te wekken, om fijnstof te vangen of om dieren een fijn onderkomen te bezorgen, om sportieve prestaties tegen te ondernemen of om de geest te voeden… hieronder een wilde bloemlezing van gevels uit binnen- en buitenland.

Zonnegevel

Zowel als echte energiebron, als als statement: zonnepanelen aan de gevel kunnen zowel functioneel als fraai zijn. Voorbeelden vooral uit Spanje, maar ook uit Finland. Vooral omdat zonnepanelen tegenwoordig in meerdere kleuren leverbaar zijn, kunnen ze een architectonische toevoeging aan een gevel betekenen.

Foto: Solar facade van La Citta Vita,  [CC BY 2.0 ] via Flickr.

Foto: Gevel met zonnepanelen bij MNACTEC Terrassa, door Chixoy (Own work) [Public domain, CC BY-SA 3.0 or GFDL], via Wikimedia Commons.

Foto: Gevel met zonnepanelen bij Social Services Centre Jose Villarreal, Madrid, Spanje, door Hanjin (Own work) [CC BY-SA 3.0], via Wikimedia Commons.

Foto: Een zonne-energie opwekkende balustrade, Helsinki, Finland. By Pöllö (Own work) [CC BY 3.0], via Wikimedia Commons.

Groene gevels

Bij het laten begroeien van een gevel met klimplanten in de volle grond ben je beperkt in de maximale hoogte die een plant kan bereiken en in de variëteit van planten die je kunt toepassen. Bij wanden, waarbij planten hun wortels ín een groeimedium in de muur kunnen zetten, en waarbij een irrigatiesysteem de planten op de gehele wand van water voorziet, zijn de mogelijkheden veel ruimer. De planten kunnen zelfs een afbeelding vormen.

Foto: Groene gevel Universidad del Claustro de Sor Juana in het oude centrum van Mexico City, door Thelmadatter (Own work) [CC BY-SA 3.0], via Wikimedia Commons.

Foto: Groene wand Longwood Gardens, door Daderot (Own work) [CC0], via Wikimedia Commons.

De oude vertrouwde hedera helix is echter wel een heel sterke plant, die tegen veel extreme weersomstandigheden opgewassen is. Deze sterke klimplant biedt aan veel vogels en nuttige insecten een veilig onderkomen.

Foto: Klimop op de gevel van een universiteitsgebouw in Chicago, door Spikebrennan at en.wikipedia (Transferred from en.wikipedia by SreeBot) [CC BY-SA 2.5], via Wikimedia Commons

Wie zijn gevel graag door het jaar heen van kleur ziet veranderen, kan denken aan de bladverliezende Wilde Wingerd, die in het voorjaar fris groen is, en in de herfst naar rood verkleurt.

Foto: Wilde wingerd, CC0 Public Domain via MaxPixel

Van klimop naar klimwand

Waarom zou een gevel niet tegelijkertijd een klimwand kunnen zijn? De Salewa Cube klimhal in Bolzano, Italië, heeft ook aan de buitenzijde een klimmuur. Zo wordt aan de buitenzijde gelijk duidelijk, wat de functie van het gebouw is.

Foto: Salewa Cube klimhal in Bolzano, Italië door Emilio2005 (Own work) [CC BY-SA 3.0], via Wikimedia Commons.

Natuurlijk is het ook in Nederland al gedaan op de Campus van de University of Twente, een klimwand op één van de zijgevels van de 9 verdiepingen hoge studentenflat Sky.

Foto’s: Klimmuur gebouw Sky, University of Twente, door TheDJ (Own work) [CC BY-SA 3.0 or GFDL], via Wikimedia Commons.

Kunst aan de muur

Sommige gevels roepen in kleurgebruik en vlakverdeling associaties op met kunstenaars, zoals het gebouw van het ROC Mondriaan in Den Haag. Vanwege het Mondriaan-jaar in Den Haag zijn er dit jaar meer gebouwen, die tijdelijk een Mondriaan-look aangemeten hebben gekregen, variërend van het Stadhuis aan het Spui, tot een snackbar aan de Apeldoornlaan.

Foto: ROC Mondriaan, Den Haag, door Smiley.toerist (Own work) [CC BY-SA 4.0], via Wikimedia Commons

Stadhuis Den Haag met Mondriaan-versiering, foto Jasper Hartog

Andere gebouwen zijn ontworpen door architecten/kunstenaars die in de vormentaal van de gevel zo veel kleur en/of vorm hebben verwerkt, dat de gevel een verhaal op zich lijkt te vertellen.

Foto: Hundertwasserhaus door Trishhhh (Flickr: DSC_0106) [CC BY 2.0], via Wikimedia Commons

Foto: Bovenkant gevel Casa Batlló ontworpen door Antoni Gaudi tussen 1904 en 1906, Barcelona, Spanje, door Bernard Gagnon [GFDL  or CC BY-SA 3.0], via Wikimedia Commons.

Glas, glas, glas

Wanneer transparantie gewenst is, is glas natuurlijk een goede optie. Het gebouw 30 St Mary Axe in Londen, beter bekend als "The Gherkin", is ontworpen door Sir Norman Foster in samenwerking met Arup. De gebogen glazen gevel bestaat uit rechte glasplaten, behalve de lensvormige ruit helemaal op de top van het gebouw. De ruimte tussen de buitenste glazen gevel en de binnengevel wordt gebruikt voor ventilatie en lichttoetreding, waardoor het gebouw in zijn soort zeer energiezuinig is.

In andere gevallen kan de spiegeling van glas de transparantie natuurlijk weer teniet doen…

Foto: Gherkin Sandwich by Garry Knight,  [CC BY 2.0] via Flickr.

En soms is het glas zo subtiel aanwezig, dat je de aanwezigheid ervan niet eens vermoedt: de gevel van het waterzuiveringsgebouw op Vlieland is vervaardigd van beton, dat afgewerkt is met een laag gebroken, gerecycled groen glas. Waterzuiveringgebouw Vitens op Vlieland, ontwerp INBO, oplevering 2011.

Foto: Margo van Voskuilen